Xây dựng thì khó, nhưng phá thì dễ như chơi. Đó là vấn đề lớn lao mà loài người không nên quên.
1. Một nồi bún riêu thơm phưng phức. Hằng mấy chục người lao động mơ ước và thèm thuồng. Ông bà Tư thức dậy từ hai giờ khuya để chuẩn bị. Đó là sự sống của hai ông bà già và hai đứa cháu nhỏ. Mọi chuyện qua đi êm đềm suôn sẻ. Bỗng thằng cu tí làm rớt cái đèn cóc. Dầu hôi văng vào nồi bún. Thế là hết - thu nhập của ngày hôm ấy là con số không. Mấy chục dân lao động đang ngồi chầu hẩu bỗng bị hẫng. Chửi thề một câu rồi phủi quần đứng dậy. Hai con heo trong chuồng cũng không thưởng thức nổi nồi bún riêu hôi mùi dầu. Đành đổ xuống sông.
Chỉ một giọt dầu hôi, do một sự vụng về của thằng cu tí mà bao nhiêu người phải hớ, phải hẫng. Nguyên nhân và hậu quả chẳng tương xứng chút nào. Xây dựng thì khó, mà phá thì dễ như chơi. Nào có ai lường được điều ấy.
2. Chiếc vỏ lãi có gắn máy đuôi tôm 11 ngựa, đưa ba hành khách vội vàng ra chợ. Ba khách là thằng cu tí và ông bà nội. Chiếc vỏ lãi đang chạy với tốc độ 26 cây số/giờ. Bỗng “khục” một cái. Chiếc vỏ lãi dừng lại. Tưởng máy hư. Ai ngờ... chỉ vì một bọc nilông to bằng bàn tay, quấn vào chân vịt. Anh tài công quay láp ngược lại để gỡ, chân vịt đụng vào tổ ong vò vẽ. Một bầy ong lính bay ra. Ông già nhảy xuống sông. Bà già nhảy xuống sông. Thằng cu tí ngồi chịu trận. Hằng trăm mũi thuốc độc chích vào người thằng bé. Ai cấp cứu. Cứu không được. Đành chết.
Cái bọc nilông chỉ nhỏ bằng một bàn tay thế mà nó lại thắng được vòng quay chóng mặt của một động cơ mạnh tới 11 ngựa. Đó là công trình của một nhà khoa học thông minh, cộng với số vốn đầu tư trị giá hằng tỉ Mỹ kim. Nhưng cuối cùng là đầu hàng một miếng niông nhỏ tí xíu, trôi vật vờ trên sông. Ấy là chưa kể hệ quả của việc đầu hàng ấy là cái chết đau đớn của một đứa bé vô tội. Xây dựng thì khó như thế, mà phá hoại thì dễ như vậy.
3. Một ông công chức hạng trung, thông minh và cần cù. Lương của ông chưa nhiều, nhưng uy tín của ông thì rất lớn. Ông cứ lên chức, lên chức mãi. Người ta tưởng ông sẽ ngoi lên tới tận chóp bu của cơ cấu hành chính, rồi sẽ đáp xuống thật êm, sống hạnh phúc những năm cuối cùng. Mà sự thật thì ông dư khả năng để đạt được bấy nhiêu ước mơ.
Thế rồi bỗng ông làm đơn từ chức. Về nhà không dám nhìn vợ con. Ra đường không dám nhìn thiên hạ. Mà cũng chẳng dám ra đường mà đi nữa. Khổ hơn là chết. Hỏi tại sao nên nông nỗi ấy, thì báo chí trả lời là vì cái lá đa của cô thư ký. Việc nhỏ phá việc lớn: Dễ như chơi.
4. Gôliát cao ba mét, mặc áo giáp, đội mũ sắt, cầm đại đao, đứng sừng sững như một núi đá. Tưởng như bất khả xâm phạm, bách chiến bách thắng. Hắn ngạo nghễ thách đố cả đạo quân Do Thái. Vua Xaun và tướng sĩ của ông run như cầy sấy.
Bỗng cái thân bồ tượng ba mét ấy đổ ầm xuống như một con voi chết bất đắc kỳ tử. Tưởng có một anh hùng hảo hán nào cưỡi ngựa, vung kiếm đã hạ thủ được hắn. Ai ngờ... hắn chết chỉ vì một hòn đá nhỏ hơn quả ổi, được tung đi từ một sợi chành của một thằng chăn trừu ăn chưa no, lo chưa tới. Một thằng chăn trừu hạ thủ một tên khổng lồ. Chuyện nhỏ phá chuyện lớn, dễ như chơi.
5. Một người đàn bà mới sanh được ba tháng, xách làn đi chợ. Bước đi nhẹ nhàng, ánh mắt từ tốn. Khách đi ngược chiều ai cũng nhường bước.
Bỗng... ầm một cái. Siêu thị sập. Người chết hàng trăm. Tiếng khóc ai oán. Thịt máu vương vãi. Một nỗi kinh hoàng bao trùm thành phố. Học sinh không dám đến trường. Công nhân không dám đi làm. Tín đồ không dám đi lễ. Một thành phố chết...
Tất cả đều bắt đầu từ một trái mìn giấu trong cái làn đi chợ của người đàn bà mới sanh ba tháng ấy. Bà ôm mìn tự sát, bỏ lại đứa con ba tháng. Không ai hiểu được lòng dạ con người. Và chính lòng dạ bí ẩn ấy của con người đang quyết tâm phá đổ nền văn minh kỹ thuật hiện đại. Phá được không? Có thể, vì xây dựng mới khó, còn phá thì dễ như chơi. Quả vậy:
* Nền văn minh kỹ thuật hiện đại này là một cỗ máy khổng lồ. Hằng trăm hằng ngàn linh kiện cùng hoạt động một lúc một cách rất nhịp nhàng đến độ như hoàn hảo tuyệt đối. Nhưng... chỉ một cái đinh ốc nhỏ trục trặc thì cả guồng máy ấy phải ngưng chạy để điều chỉnh một vòng quay của một cái đinh ốc nhỏ xíu. Nếu không tạm ngưng để điều chỉnh một chút xíu thì cả guồng máy vĩ đại ấy sẽ cùng hư một lúc.
* Một người đàn bà dám bỏ chồng và đứa con ba tháng để đi ném bom tự sát làm điêu đứng sinh hoạt của một thành phố. Và hiện nay trên thế giới có bao nhiêu người đàn bà như thế? Không phải chỉ có một trăm, một ngàn người muốn làm và dám làm như thế, mà phải nói là trùng trùng điệp điệp.
Như vậy thì nền văn minh hiện đại này đang bị đe dọa. Nó có thể sụp đổ và con người lại trở về đời sống man dã ngày xưa. Điều đó có thể xảy ra được không? Tại sao không? Vì xây dựng thì khó, chứ phá thì dễ như chơi.
Ai Cập đã có một nền văn minh rất cao. Nền văn minh ấy chỉ còn lại chứng tích. Nó đã sụp đổ. Những nền văn minh khác cũng đã sụp đổ. Rồi sẽ có những nền văn minh mới sụp đổ.
Người ta phải làm gì để duy trì một nền văn minh? Cụ thể là nền văn minh này mà anh em Hồi giáo bảo là nó đi sai ý của Chúa (Allah). Họ bảo: nền văn minh kỹ thuật này là kẻ thù số 2 của họ. Họ phá được không? Tại sao không?
Lm. Piô Ngô Phúc Hậu
